Монголчууд хонь, ямаа, адуу, үхэр, тэмээ, сарлагийг “үндэсний баялаг” гэж ярьдаг. Хүн амын 40 гаруй хувь нь малчид байдаг тул өнгөрсөн өвөл Монголд тохиолдсон зудын улмаас долоон сая буюу 10 хувь, магадгүй үүнээс ч олон мал хорогдсон. 2023/2024 оны зуд бол сүүлийн 50 жилд тохиолдсон хамгийн ширүүн нь байсан. Зуд, ялангуяа амьжиргааны эх үүсвэрээ алдсан малчдын сэтгэл зүйд ямар хохирол учруулж байгаа нь чухал асуудал. Энэ нь зөвлөгөө өгөх үйлчилгээгээр дамжуулан сэтгэцийн эрүүл мэндийн дэмжлэгийг нэмэгдүүлэхэд хүргэсэн.
Монгол Улсад 190 мянган малчин өрх байдаг нь тусламж үзүүлэх нь нүсэр ажил байсан гэсэн үг. Олон улсын дэмжлэг чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. НҮБ, Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага (ДЭМБ), Азийн Хөгжлийн Банк (АХБ) зэрэг байгууллагууд олон сая ам.доллар, мөн олон тонн яаралтай эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжөөр хангасан. Орон нутгийн хэмжээнд олон малчин өвс тэжээлээ нөөцөлж, гэрээ дулаалж, эрс хүйтнийг тэсвэрлэх бэлтгэлээ базаасан. Монгол Улсын Малын индексжүүлсэн даатгал нь алдагдлыг бууруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. 2005 оноос хэрэгжиж эхэлсэн шинэлэг систем нь малын хорогдлын хэмжээг бүс нутгийн хэмжээнд үндэслэн тооцдог индекст суурилсан загварыг ашигладаг.
Татаас болон эрсдэл хуваах механизм нь даатгалыг боломжийн болгож, малчдыг эрсдэлийн удирдлагын илүү сайн туршлагыг нэвтрүүлэхэд түлхэц өгдөг. Монголын малчдын хувьд түүхийн туршид томоохон гамшиг үе үе тохиолдож байсан. Малчид олон мянган жилийн турш тэсвэр хатуужил үзүүлж, бэрхшээлийг даван туулсаар ирсэн. Орчин үеийн технологи, дотоодын болон олон улсын тусламж нь малчдыг тэсвэрлэхэд тусалдаг ч малчин өрхийн тоо цөөрөх хандлага ажиглагдаж байна.
Зудын үр дагавар нь малчин гэр бүлүүдийг ядуусын эгнээнд шилжүүлж, хөдөөнөөс хот руу шилжих хөдөлгөөнийг эрчимжүүлж байна. Нийслэл Улаанбаатар хотын гэр хороололд мал сүргээ алдсан малчид голдуу амьдардаг. Малчид хээр талд амьдрахын тулд маш шаргуу хөдөлмөрлөж дассан хэдий ч хотод тогтмол цалинтай ажил олохоос эхлээд дасан зохицоход хэцүү байдаг. Зуд болохын хэрээр гэр хорооллын хүн ам нэмэгдэж, ур чадвар муутай ажиллах хүчний нийлүүлэлт өсдөн. Гэр хороололын айлууд нүүрс түлдэг тул дэлхийн хамгийн муу агаартайд тооцогдох нийслэлийн агаарын бохирдол улам бүр нэмэгдсээр байна. Макро түвшинд Монгол Улсын ДНБ-ий 11 орчим хувийг арьс шир, арьс, үс, ноолуур, ноос, мах зэрэг малын гаралтай бүтээгдэхүүнээс бүрдүүлдэг.
